Boże Narodzenie: Żaden z Ewangelistów nie pisał w jakim dniu i miesiącu urodził się Chrystus?

Tak naprawdę data nieznana

Żaden z Ewangelistów nie określił dnia ani miesiąca narodzin Jezusa. Tradycja Kościołów Wschodniego i Zachodniego z małymi wyjątkami przyjmuje zgodnie, że wydarzenie to miało miejsce w zimie. Nie wspomina natomiast o miesiącu i dniu narodzin, stąd też problemem jest wyjaśnienie ustanowienia daty Bożego Narodzenia na dzień 25 grudnia, obchodzonego przez chrześcijan jako dzień święty dopiero od końca III wieku lub początku wieku IV. Według najbardziej rozpowszechnionej interpretacji chrześcijanie III wieku, nie znając faktycznej daty narodzin Chrystusa celowo obrali tę datę symboliczną, a mianowicie dzień przesilenia zimowego.

Prawdopodobnie chodziło o to, by obchodzonemu w tym dniu w Rzymie pogańskiemu świętu narodzin boga Słońca, ustanowionemu jako święto państwowe przez cesarza Aureliana właśnie w końcu III wieku, przeciwstawić (a może je objaśnić przez) narodzenie Boga-Człowieka, Jezusa Chrystusa - "Słońca sprawiedliwości" (Mal 3,20), "Światłości świata" (J 8,12). Rzymianie wierzyli, że boga Słońca urodziła dziewicza bogini Dea Caelesti (bogini nieba), w panteonie rzymskim była to obca bogini, być może pokrewna fenickiej Tanit.

'Widełki czasowe" można ustalić

Problem w ustaleniu szczegółowej daty rocznej częściowo pomagają objaśnić daty panowania ludzi władzy wymienionych w Ewangelii - cesarza rzymskiego Oktawiana Augusta (zm. w 14 r.  n.e.), króla Judei Heroda Wielkiego i wielkorządcy Syrii, Kwiryniusza. Herod umarł w ostatnich dniach marca lub na początku kwietnia 4 roku p.n.e, zatem uwzględniając czas potrzebny na wydarzenia opisane przez św. Mateusza, a więc pokłon magów, rzeź niewiniątek, ucieczkę Świętej Rodziny do Egiptu i pobyt tam, co działo się jeszcze za życia Heroda Wielkiego, należy przyjąć, że Jezus Chrystus urodził się na kilka lat przez jego śmiercią, zatem przez rokiem 4. p.n.e.

Konsul rzymski na Bliskim Wschodzie, Publiusz Sulpicjusz Kwiryniusz, od 6 roku n.e. sprawował urząd gubernatora, czyli wielkorządcy Syrii. Cesarz August w okresie swego panowania przeprowadził trzy razy spis mieszkańców Imperium, mianowicie w latach 28 i 8 p.n.e. oraz w roku 14 n.e. Były też mniejsze spisy w poszczególnych prowincjach rzymskich - w sąsiednim Egipcie na przykład co 14 lat. Zromanizowany historyk żydowski Józef Flawiusz potwierdza, że takie wydarzenie miało miejsce w Palestynie w roku 6 n.e.  Gdyby tu też spisywano mieszkańców co 14 lat, to wcześniejszy miałby miejsce około 8 roku przed naszą erą. 

Około 7 lat wcześniej, niż myślano?

Problem w tym, że wtedy Kwiryniusz nie był jeszcze gubernatorem Syrii. Możliwe jednak i potwierdzają to niektóre źródła, że spisy powszechne trwały na ogół latami, więc Kwiryniusz mógł podsumować spis rozpoczęty przez poprzednika - Sentiusa Saturninusa. Niektórzy tłumacze biblijni uważają, że to zdanie św. Łukasza można rozumieć jako "zanim wielkorządcą Syrii został Kwiryniusz". Lub nawet, że z czasem przypisano ten spis postaci historycznej bardziej pamiętanej. Ta hipoteza jest dziś przyjmowana dość często wśród badaczy Biblii, bo św. Łukasz pisał kilkadziesiąt lat później, a Kwiryniusz był postacią znaną w regionie.

Gdyby tak było, możemy uznać, że Jezus Chrystus przyszedł na świat między 8 a 6 rokiem p.n.e. (746-748 r. według kalendarza rzymskiego) za panowania cesarza Oktawiana Augusta w czasie spisu ludności Palestyny prowadzonego przez gubernatora Syrii Sentiusza Saturninusa. A czemu wśród chrześcijan nie czczono tego wydarzenia wcześniej, niż przed III wiekiem naszej ery? Prawdopodobnie dlatego, że tradycja świętowania urodzin była obca Biblii, a ci pierwsi chrześcijanie koncentrowali się na Wielkanocy, jako na swoim największym święcie.


Opr. Magdalena Sakowska
Foto: Elżbieta Węgrzyn