Mamo, tato – nie krzycz na mnie! O skutkach krzyku i przemocy werbalnej wobec dziecka

Czym właściwie jest krzyk dla dziecka?
Dziecko słysząc uniesiony głos rodzica odbiera go jako informację o zagrożeniu, zwłaszcza dzieci do około 3 roku życia. Krzyk rodzica jest dla nich sygnałem ostrzegawczym przed niebezpieczeństwem. Maluchy na które często się krzyczy lub podnosi głos w późniejszych latach same częściej korzystają z zachowań agresywnych lub defensywnych. Jednak nie jest tak, że nie możemy unosić głosu tylko na młodsze dzieci. Badania również wykazują, że osoby, na które często się krzyczy w okresie dojrzewania częściej doświadczają objawów depresji oraz problemów behawioralnych. Każdy z nas powinien pamiętać, że krzyk niestety przynosi całkowicie odmienne skutki od tych pożądanych. Kiedy krzyczymy na dziecko obniżamy szansę na to, że dziecko będzie się zachowywać w pożądany sposób, a wręcz częściej będą powtarzać te niepożądane.
Tak jak dorosły na którego się krzyczy albo odpowie tym samym, a jeśli wykona daną czynność to tylko po to, aby nie słuchać krzyku. W sytuacji konfliktowej również o wiele lepsze skutki odnosi ten, który powstrzymuje się od agresywnych reakcji na stres oraz złość, ponieważ unoszenie głosu świadczy o traceniu kontroli nad sobą i niepanowaniu nad swoimi emocjami.
Dziecięcą reakcją na krzyk dorosłego jest lęk. W momencie, kiedy słyszy agresywną reakcję rodziców na własne zachowanie automatycznie wyłącza funkcję uczenia się oraz komunikacji. Często możemy sami zauważyć sytuacje, że w momencie, kiedy pojawia się krzyk - dziecko zamiast się uspokoić wpada w jeszcze większy płacz. Nawet jeśli w późniejszych latach maluch stanie się bardziej posłuszny nauczył się on już pewnych wzorców, które mogą mieć ujście w takich miejscach jak szkoła lub w relacjach z innymi, gdzie sam stanie się agresywny. Taka forma wychowywania dziecka może przynosić efekty, jednak pożądane zachowanie będzie motywowane strachem. Jeśli dziecko odczuwa lęk w sytuacji krzyku, zaczyna mimowolnie bać się swojego rodzica, przez co zaufanie do rodzica staje się coraz mniejsze.
Coraz częściej dzięki akcjom społecznym sprzeciwiamy się przemocy wobec dzieci, nie wyrażamy zgody na ich bicie. Jednak wiele osób może nie zauważyć, że krzyk również jest formą przemocy werbalnej, dlaczego więc stosujemy ją wobec własnych dzieci?
Wszyscy jesteśmy tylko ludźmi, więc mamy prawo do różnych emocji – także tych negatywnych. Cierpliwość rodziców bardzo często jest też jest wystawiana na próbę. Gdy jest on zmęczony ciągłą walką z maluchem i proszeniem się o pożądane zachowanie może zdarzyć się, że zastosuje krzyk, mając nadzieję, że wtedy dziecko w końcu posłucha.

Co zrobić, aby przestać krzyczeć?
Na początek warto się zastanowić, dlaczego zdarza nam się krzyczeć. Czy jest to spowodowane nadmiernym zmęczeniem, może problemami w związku lub pracy? Jeśli jesteśmy poddenerwowani z powodu nadmiernego stresu warto zacząć nad nim pracować. Możemy spróbować wspomagać się też komunikacją niewerbalną, często ukucnięcie przy dziecku potrafi zdziałać o wiele więcej niż krzyczenie. Kolejnym sposobem jest ćwiczenie reagowania na sytuacje w których się denerwujemy np. poprzez kontrolę emocji i w sytuacji kryzysowej wzięcie kilku większych wdechów zanim zaczniemy mówić do dziecka. W takich sytuacjach bardzo pomocne mogą okazać się różnego rodzaju techniki relaksacyjne.

Co w sytuacji, kiedy jednak nie wytrzymamy i krzykniemy na dziecko?
Warto malucha traktować jak mniejszego dorosłego. W sytuacji konfliktowej z innym dorosłym zapewne podczas godzenia pojawiłyby się również przeprosiny. Również w sytuacji konfliktu z dzieckiem warto je przeprosić za to, że na nie nakrzyczeliśmy oraz spróbować wytłumaczyć w spokojny sposób co tak właściwie wyprowadziło nas z równowagi. Takie metody z pewnością przyniosą, więcej pozytywnych skutków w przyszłości niż zamiatanie wszystkiego pod dywan, a nasz maluch również będzie się przy okazji uczyć szacunku do innych ludzi oraz przyznawania się do błędów – do których każdy z nas ma prawo. W sytuacji, kiedy tracimy kontrole lub nie radzimy sobie z naszym dzieckiem warto skorzystać z pomocy (psycholog-ms.pl/psychoterapia-dla-dzieci-i-mlodziezy/ ) i wraz ze specjalistą odnaleźć sposób na porozumienie się z pociechą.
Wychowywanie dziecka jest jednym z trudniejszych zadań w życiu człowieka, ponieważ nie ma jednej instrukcji jak powinniśmy to zrobić. Warto opierać się na własnej intuicji, w końcu to my najlepiej znamy własne dziecko. W momencie, kiedy swoje dzieci traktujemy z szacunkiem, staramy okazać jak najwięcej miłości mamy szansę na zbudowanie głębokiej relacji opartej na zaufaniu i poczuciu bezpieczeństwa, zamiast na strachu.

Artykuł powstał we współpracy z Gabinetem Psychologicznym Empatio z Wrocławia oferującym min. pomoc psychologiczną dla dzieci i młodzieży.